Du Siehst, mein Sohn, zum Raum wird hier die Zeit.
De beroemde quote uit de opera Parsifal van Richard Wagner zei het al:
Of er nu eerst Tijd was en dan pas Ruimte of omgekeerd, beide zijn onafscheidelijk aan elkaar verbonden en vormen het harnas van ons menselijk bestaan.
De Tijd is daar om Ruimte te maken : eurekamoment.
Eureka ging op jacht naar nieuwe materialen op “Material District” in Rotterdam. Veel geëxperimenteer met ‘duurzame’ materialen: natuurlijke, ecologische materialen of gerecycleerde materialen van afvalstromen. Of beide: panelen gemaakt van paardenpoep, papier gemaakt van “elephant dung”, jawel, en keramiek gemaakt van klei met koeienvla…
De volgende die een akoestisch plafond wil, krijgt er ééntje van geperste dennennaalden, strootjes, of geperste turf en PET-flessen. Akoestische wanden worden bekleed met vilt, leer of gemummificeerd mos!
We hopen ook (ooit) aan de slag te kunnen gaan met het veelbelovende GOODHOUT van kokosnootafval, spuitkurk en de circulaire betonklinkers van Studio Mae.
Verder bleven ons bij: verkeersborden in bamboe, schoenzolen uit roze bubble gum en een ‘vision control folie’, die inkijk onder bepaalde hoeken onmogelijk maakt, maar doorzicht onder andere hoek wel.
Vooraleer weer huiswaarts keerden, waaiden we nog even de stad Rotterdam binnen (letterlijk): De Markthal van MVRDV, het Timmerhuis van OMA, het “potlood” en de kubuswoningen van Piet Blom…
kan niet meer?
De regel om “alleen mensen die op de vlucht zijn voor oorlogsgeweld” niet onmiddellijk verplicht te repatriëren is terecht. Deze regel dient asap door de VN als resolutie gestemd te worden.
Landen als de Dominikaanse Republiek, Turkije, Thailand, … kunnen geen veto stellen.
In het Freespace Manifesto van curatoren Yvonne Farrell and Shelley McNamara valt het woord onachtzaam:
“A beautiful wall forming a street edge gives pleasure to the passer-by…”
Schoonheid.
Taboe in de kunst en architectuur sinds de modernisten vonden dat “form follows function”.
Maar terug van weggeweest.
De installatie Beauty = Function van Sagmeister & Walsch in het Oostenrijkse paviljoen was een lust voor oog & oor. “Wat is de functie van schoonheid in ons leven?” Sagmeister & Walsh geloven dat de obsessie met functie en het afwijzen van schoonheid door ontwerpers een gigantische fout is. “Functie komt eerst; schoonheid wordt beschouwd als oppervlakkig en inefficiënt. Maar dit is niet hoe we zijn. Zelfs voor de mens de taal had, kende hij schoonheid”, zo zegt Sagmeister.
Het idee dat functie het belangrijkste is, ontstaat begint 20ste eeuw. Adolf Loos noemde Ornament zelfs een Misdaad en meende dat we enkel beschaafd en modern konden worden als we ons bevrijdden van het ornament. Het werd opgepikt door Bauhaus en de modernisten, die het steeds extremer maakten: alles werd kaal, clean, functioneel. Het paste goed in de economische tijdsgeest van beginnende industrialisatie.
(Overigens waren de modernisten onbewust erg vormelijk bezig, zoals bvb. Le Corbusier met zijn witte muren, platte daken, fenêtres-en-longeurs,…)
“We waren zo bezig met functionaliteit, dat we uit het oog verloren voor wie we aan het ontwerpen waren: mensen”, stelt Sagmeister in Desk Magazine: “De mens zoekt verbinding met de wereld via emoties. Design zonder schoonheid mist emotie. We kunnen ons er niet mee vereenzelvigen. We kunnen er niet gelukkig in zijn.”
Ook Alison Brooks meent dat “schoonheid een taal is, die we verloren zijn.” Met Recasting maakt ze een eenvoudige installatie in multiplex en spiegels, die ons toch goed is bijgebleven. Vier totems die uitnodigen tot ontdekking en ervaren van de ruimte. ” Schoonheid spreekt de zintuigen aan”, zo zegt Brooks en “Momenten van schoonheid bieden veiligheid, hoop, hechting en identiteit”.
We worden blij van diversiteit in vorm en kleur en textuur, niet van functionele eenheidsworst. In een stad als Venetië is het niet moeilijk dit in te zien. Dan keren we terug naar ons bureau met een hoofd vol zonnige herinneringen en inspiratie, om verder duurzame, contextuele, betekenisvolle schoonheid te creëren.
Het thema van de architectuurbiënnale 2018 was “Freespace”
“We believe that everyone has the right to benefit from architecture. The role of architecture is to give shelter to our bodies and to lift our spirits. A beautiful wall forming a street edge gives pleasure to the passer-by, even if they never go inside. So too does a glimpse into a courtyard through an archway; or a place to lean against in the shade or a recess which offers protection from the wind and rain.” uit Freespace Manifesto van curatoren Yvonne Farrell and Shelley McNamara.
Vrij voor interpretatie.
Toppunt van Freespace: een leeg paviljoen. Groot-Brittanië laat zijn paviljoen helemaal leeg, maar zet het wel in stelling. Zo klim je naar een uitkijkplatform op het dak met zicht op dé ultieme Freespace: open water.
België creëert met Eurotopie een lege arena, die ruimte vrij maakt voor debat en oproept tot burgerparticipatie in Europa. Zo is het een vrij letterlijke invulling van het manifesto: “FREESPACE can be a space for opportunity, a democratic space, un-programmed and free for uses not yet conceived.”
Hoe goed bedoeld het thema ook is, nothing ever comes for free. Zwitserland heeft dat begrepen en klaagt op doorgedreven wijze het standaard (promotie-)wonen aan: dezelfde tegels, laminaat, witte keuken, deuren, schakelaars worden herhaald geïnstalleerd, maar telkens op een verkeerde schaal. Zonder referentiegrootte van de bezoeker lijken ze identiek.
Luxemburg installeert een verlichte witte gang in een zwarte tentoonstellingsruimte. De ‘corridor’ beslaat 8% van de hal en duidt zo op zeer duidelijke wijze aan hoe nog slechts 8% van de bebouwbare oppervlakte van het land publieke eigendom is. En dan nog: is de openbare ruimte dan wel vrij? Naomi Klein schreef in 1999 al dat deze gedomineerd werd door branding. Met de komst van de smartphone en verslavende rode bolletjes en belletjes, proberen merken zelfs ons hoofd in te palmen… Zo snakken we naar natuur; misschien nog de enige echte Freespace. Er was dan ook opvallend veel natuur aanwezig op deze biënnale. Architectuur in de toekomst kan niet zonder natuur. (wordt vervolgd)
het moet zowat de meest gehoorde vraag zijn bij de architect in het dichtbebouwde Vlaanderen:
“wij hebben een huis (gekocht) en wij willen de veranda/koterij afbreken en de woonruimte uitbreiden en ook wat verbouwen”
een huis transformeren
in een plek voor de volgende generatie
VOOR – NA
verleden – toekomst
extern – intern
buiten – binnen
en arrière – avant garde
Het herdenkingsjaar van de eerste wereldoorlog loopt op zijn einde en was zeker essentieel voor ons langetermijnsgeheugen.
Sinds de tweede wereldoorlog zijn wij dan wel verlost van het nazikamp maar wanneer geraken wij uit de “natiekramp” van die laatste wereldoorlogen.
Wij zijn waar wij zijn en dus onbegrensd.
from National Geographic to UnNational UrbanGraphic:
architectuur als het teken van het menselijk landschap :
Wij zijn waar wij zijn.
Wordt onze identiteit inderdaad niet bepaald door de plaats waar wij zijn, niet door wie wij zijn?
De plaats waar wij vertoeven blijft vreemd zolang wij die ons niet eigen gaan maken.
De eigenheid van de plaats zal bepalen hoe wij ons gaan gedragen
Het bepaalt over de jaren heen de gewoontes van de bewoners en de cultuur die daaruit ontstaat . Dit blijft groeien , ook met de blijvende migratie van mensen naar en weg van die plaats . Dit proces genereert een continue verandering in de residentiteit van de bewoners.
Belangrijk hierbij wordt de ingesteldheid van de mens ten aanzien van een vreemde plaats, namelijk die van RESPECT.
De identiteit van de plaats primeert, niet de daaruit voortvloeiende menselijke identiteit .
De identiteit van de plaats wordt door menselijke daden continue gewijzigd in een voortdurende wisselwerking tussen plaats en zijn bewoners.
Het is vreemd te beweren dat de identiteit van mensen dient gerespecteerd te worden. Het is juist de vreemdheid die telkens respect ontlokt en juist dat dient gerespecteerd.